SŁOWO O AUTORZE I JEGO PODRĘCZNIKU.

Piechotne ćwiczenia albo wojenność piesza jest pierwszym polskim podręcznikiem musztry. Jego autor, Błażej Lipowski dedykował go kasztelanowi lwowskiemu Aleksandrowi Maksymilianowi Fredrze, największemu z orędowników walki o polskość w armii tamtych czasów /domagał się m.in. komend w języku polskim/. Piechotne ćwiczenia wydane zostały w roku 1660 w Krakowie w drukarni wdowy po Łukaszu Kupiszu. Regulamin ten powstał z natchnienia i inspiracji Fredry i jak się wydaje reprezentował poglądy tego wielkiego Polaka. O samym Błażeju Lipowskim niewiele wiadomo. Sądzi się, że był on na dworze Fredry i działał pod jego wpływem. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykule Jana Wimmera, Błażeja Lipowskiego pierwszy polski regulamin piechoty [w:] Studia i Materiały do Historii Wojskowości. Tom XX. Warszawa 1976.

        Co do samego podręcznika, to niewątpliwa jego zaletą jest to, że napisany został o po polsku i służył prawdopodobnie szkoleniu czysto polskiej piechoty.

Dla nas podręcznik ten, pomimo, że dotyczy szkolenia z użyciem broni palnej i pik, a więc broni dalekiej od "znaku polskiego", to jednak przedstawia wartość dość znaczącą. Przede wszystkim jest źródłem słownictwa i komend tamtych czasów. Wierne odtworzenie poszczególnych poruszeń w zażyciu muszkietu lub piki daje nam obraz walki współczesnego piechura i jego wyszkolenia bojowego. Na tej zaś podstawie można już czynić próby rekonstrukcji sztuki walki z użyciem formacji pieszych i konnych.

W sumie podręcznik ten stanowi doskonałe źródło potwierdzające istnienie takich polskich komend, a co za tym idzie i wykonywanych takich technik walki jak:

- stawcie się,
- składaj pikę czołem
- nadawaj sztychu
- ujmiej pikę
- obróć pikę wzad,
- szablę ... dobywaj itp.

     Powyższe komendy - słowa mają zastosowanie również w posługiwaniu się taką polską bronią jak lanca czy szabla, a więc brońmi, które ściśle związane są z polską sztuką walki. Dlatego chwała Lipowskiemu za ten podręcznik!

                                                                                                                              Zbigniew Sawicki

Zawiercie, A.D. 2010.