HUSARIA POLSKA. INFORMACJE PODSTAWOWE.

O husarii napisano sporo, by nie powielać tego samego prezentujemy poniżej to, co naszym zdaniem  każdy powinien wiedzieć o tej wspaniałej jeździe. Podajemy tu dane uogólnione.

Informacje tyczące się jej powstania i organizacji :

1. Za datę powstania husarii przyjęto rok 1500, a za datę jej rozwiązania rok 1776.

2. Pierwowzorem husarza był serbski jeździec zwany „Racem”.

3. Pierwotną nazwą husarza była nazwa Ussarz.

4. Husaria polska była jedyną tego typu formacją jeździecką na świecie.

5. Husaria uważana była za jazdę elitarną.

6. Zaciąg do husarii odbywał się systemem towarzyskim.

7. Zaciągu do husarii dokonywał rotmistrz husarski na mocy tzw. listów przypowiednich.

8. Husaria walczyła w jednostkach taktycznych zwanych chorągwiami w sile od 50 do 200 ludzi.

9. Każdy towarzysz przyprowadzał ze sobą poczet w skład którego wchodził on i 2 - 4 pocztowych (pocztowy, pacholik, szeregowy lub osiadacz).

10. Dla przykładu: W chorągwi liczącej 100 husarzy 20 było towarzyszy, a 80 pocztowych.

11. Pomimo tego, wszyscy w chorągwi nazywani byli husarzami.

12. Złoty wiek husarii rozpoczyna się w roku1600 od słynnej bitwy pod Bukou nad wojewodą Michałem. Wtedy też husaria przekształciła się w jednolitą, najważniejszą i zarazem uprzywilejowaną jazdę autoramentu narodowego.
     

Informacje tyczące się jej uzbrojenia i wyglądu :

1. Uzbrojeniem husarza były: kopia, szabla, czekan-nadziak, pistolet, koncerz, ewentualnie pałasz.

2. Bronią pierwszego uderzenia była kopia, która ulegała skruszeniu przy pierwszym starciu.

3. Kopie mieli zawsze towarzysze, rzadziej pocztowi.

4. Bronią zasadniczą do walki była polska szabla bojowa zwana husarską.

5. Pozostałą bronią były: koncerz do kłucia, ewentualnie pałasz do kłucia i rąbania, czekan – nadziak do rozbijania i pistolet.

6. Kopie były dwojakiego rodzaju: długie i krótsze tzw. półkopie.

7. Kopie długie miały rozmiar od 4.5 do 6,2 metra i były drążone w środku, aż do uchwytu. Posiadały chorągiewkę o długości sięgającej od grotu do gałki.

8. Kopie krótkie (półkopie) miały długość ok. 3,5 metra i były zazwyczaj pełne.

9. Z założenia kopie długie były przeznaczone do jednorazowego przełamującego ataku, półkopie aż do zniszczenia.

10. Bywało, że husarz jedną kopią przebijał więcej niż jednego przeciwnika (ponoć nawet 6).

11. Głównym znakiem rozpoznawczym husarza była kopia i skrzydła.

12. Husaria zasadniczo nie nosiła skrzydeł, jeśli już, to początkowo było to jedno , a później dwa skrzydła.

13. Skrzydła mocowano do siodeł lub do pleców.

14. Husaria atakował z użyciem skrzydeł i bez.

15. Skrzydła spełniały kilka ról: były ozdobą, straszyły konie nieprzyjaciela, oddziaływały psychologicznie na przeciwnika, chroniły husarza od tyłu.

16. Husarz używał odzienia ochronnego zwanego zbroją husarską.Były trzy główne rodzaje takiej zbroi: płytowa, karacenowa i mieszana.

17. Husarz używał pistoletu w zasadzie tylko raz, co oznaczało, że nie ładował go ponownie, dlatego m.in. nie woził przy sobie ładownicy z ładunkami prochowymi na bandolecie.

Informacje tyczące się jej sposobu wojowania :

1. Husarze rozpoczynali atak w szyku zwanym szachownicą, a kończyli w szyku zwartym.

2. Szyk zwarty tworzono na około 100 m. przed przeciwnikiem jadąc tzw. „kolano w kolano” lub inaczej „strzemię w strzemię”.

3. Pierwsza faza ataku rozpoczynała się stępem, ostatnia – cwałem.

4. Po skruszeniu kopii husarz walczył szablą wg wzorów tzw. staropolskiej sztuki szermierczej.

5. W wyjątkowych przypadkach husarz używał koncerza do kłucia, głównie klęczących przeciwników lub pałasza do rąbania i kłucia.

6. Kopią długą atakowano zasadniczo piechotę, półkopią przeważnie jazdę.

7. W ataku nie cofali się nigdy.

8. Bywało jednak, że husarz po skruszeniu kopii odjeżdżał z pola walki, by ponownie zaatakować kopią podaną mu przez pocztowego. Manewr ten był jednak zaplanowany i realizowany w ramach taktyki ataku zleconej przez dowodzącego.

Informacje tyczące się jej bitew :

1. Pierwszą zwycięska bitwę stoczono pod Kleckiem w roku 1506.
   Ostatnim wielkim zwycięstwem husarii była bitwa pod Podhajcami 8-9 września 1698 r.

2. Największym zwycięstwem husarii była bitwa pod Wiedniem 12 września 1683 r.

3. Jednorazowo najwięcej husarii uczestniczyło w bitwie pod Chocimiem w 1621 r. (ok. 8.250).

4. Husaria miała też swoje porażki. np. pod Cecorą (1620), Żółtymi Wodami czy Korsuniem (1648)

Informacje tyczące się jej wyszkolenia :

1. Husaria miała swój rodzaj popisu-współzawodnictwa zwany „Gonitwami husarskimi”.

2. W skład „Gonitw husarskich” wchodziło:

   1/ gonienie kopią do pierścienia,

   2/ władanie szablą

   3/ użycie koncerza,

   4/ użycie czekana – nadziaka,

   5/ strzelanie z pistoletu,

   6/ jazda koniem bojowym,

3. Gonienie do pierścienia odbywało się na podstawie Artykułów gonienia do pierścienia. Najstarsze nam znane pochodzą z roku 1578. Artykuły te dostępne są w zakładce Biblioteka.

Informacje tyczące się jej obyczaju i zachowania :

1. Husarze mieli swój kodeks honorowy, swoje zwyczaje i zachowywali odrębność od innych formacji wojskowych. Byli elitą jazdy.

2. Hańbą dla husarza był powrót z bitwy z całą (niezłamaną) kopią. Taką samą hańbą okrywał się husarz, który porzucał nieskruszoną kopię na polu walki.

3. Popisem husarskim a zarazem rodzajem rozrywki było odstrzelenie obcasika u buta swej damy serca. Polegało to na tym, że wybranka stawała na ławie, a husarz strzelał do jej bucika tak umyślnie, że „obcas odstrzelił, a nogi nie zranił”. Była to iście szatańska próba wymagająca nie tylko dobrego oka i ręki, ale przede wszystkim odwagi wybranki serca.

4. „Znakiem” duchowym husarza był szkaplerz Najświętszej Maryi Panny noszony na szyi, którym wedle zwyczaju pocierał głownię szabli przed bitwą lub kulę do pistoletu.

5. Husarze chrzcili swoich synów na szablach, a córki na siodłach, by je chronić przed gwałtem pohańców.

6. Husarze byli również wyznacznikiem mody dla całego wojska i kraju, dla przykładu – gdy pod Chocimiem 1621 r.  husaria wystąpiła w deliach z bardzo długim kołnierzem, w roku następnym taki wzór był „obowiązujący” i modny w całym wojsku, a w kolejnym – cała szlachta się tak nosiła, na wzór husarzy spod Chocimia.

Informacje tyczące się jej rozwiązania i kultywowania :

1. Husaria została rozwiązana na mocy ustawy z 1776 r.

2. Husaria istniała nieprzerwanie lat około 276 lat.

3. Pod koniec swego istnienia husarze zwani byli „Rycerzami pogrzebowymi” lub „pogrobowymi”, gdyż „służyli” jako jazda paradna podczas uroczystości pogrzebowych.

4. Husarze do końca swego istnienia zachowali godność i dumę ze znaku jeździeckiego jaki reprezentowali i nigdy nie pogodzili się z osłabieniem i znieważeniem jej statusu. Do końca byli wierni swym zasadom , świadomi roli jaką odegrali w naszej historii i w tradycji oręża europejskiego, a nawet światowego.

5. Dziś tradycje husarskie odtwarzane są przez bractwa i grupy rekonstrukcji historycznej, tak w kraju jak i poza naszymi granicami. Doceniane i podziwiane przez społeczeństwo, zupełnie zaś ignorowane przez właściwe władze państwowe. Pierwszą grupę husarską w Polsce  założył Klub Signum Polonicum w Zawierciu w roku 1997. Husaria ta istnieje do dziś dnia.